فصلنامه هنرنامه
پیاپی 2 (بهار 1378)

ایرانیان در سده های گذشته، همه ساله با اجرای آیین ها و مراسم خاص و با برگزاری جشن های مختلف، به خصوص در آغاز سال نو، زندگی و جهان خویش را از نو ا حیا می کردند. در باور آنها، آفرینش جهان، همه ساله با فرا رسیدن نوروز و فصل نو، تجدید می شود و این تکرار جاودان فعل خلقت که هر " سال نو " را به آغاز عصر جدید بدل می کرد، در زندگی آنها روح نوشدگی و آغاز هستی می دمید. نوروز برای آنها، نماد تجدید حیات، نوشدگی و سامانمندی زندگی بود. اعمال و آیین هایی که آنها در روزهای آخر سال کهنه و روزهای اول سال نو انجام می دادند، ...

مقاله حاضر، حاصل سفری کوتاه به هندوستان است که توسط حقیر در تابستان سال 1370، به منظور بررسی و تحقیق در زمینه هنر نقاشی هند صورت پذیرفت. شاید بتوان گفت که توشه این سفر پژوهشی، بیش از هر چیز دیگری مصاحبه ای بود که با لاکشمی نارایان، منتقد و معاون موزه ملی هند در زمینه ریشه های هنر مجسمه سازی و نقاشی و ارتباط آن با اندیشه های مذهبی و عرفانی هند انجام شد. و نیز مصاحبه دیگری که با شادروان انیش فاروقی، نقاش، منتقد و رئیس موزه هنرهای معاصر هند در زمینه...

در این مقاله کوشش شده است تا مفهوم و ویژگی های هنر خواص از دیدگاه جامعه شناسی هنر در ایران و سایر کشوها در زمینه های گوناگون مانند: دیواره نگاری، مجسمه سازی، شعر، موسیقی، نقاشی، آرایش و پوشاک و... مورد بررسی قرار گیرد و روشن نماید که هنر خواص چه خصوصیاتی دارد و تا چه حدودی نمایانگر امتیازات اجتماعی و تجملات طبقه متمایز و جلوه گر تشخص طلبی آنان در زمینه های گوناگون است...

با ورود مغولان به جهان اسلام چهره سرزمینهای اسلامی تغییر یافت و باعث اتصال دو جهان شرق و غرب به یکدیگر شد. این اتصال بازتابهای مختلف را در بر داشت که یکی از آنها بازتاب هنری فرهنگی بود. اروپائیان که با این فرهنگ و هنر آشنایی پیدا کردند در پی آن بر آمدند تا با اسرار و رازهای سرزمین اسلامی آشنای بیشتری یافته و از یافته های آنها استفاده نمایند. از این زمان به بعد مراوده تجاری و روابط بازرگانی نیز بین شرق و غرب شکل گرفت و امتعه شرق خصوصآ ایران همراه با فرهنگ و هنر خاص خود وارد جهان غرب شده و الهام بخش آثار آنها گردید...

در این مقاله ابتدا به توضیح هر یک از عناصر طبیعی شامل آسمان، زمین، مهر و ماه و ایزدان آنان در تمدن های مختلف، و سپس مفاهیم و نمادهای بصری آنها بپردازیم. آن گاه جداولی از نمادهای هندسی، حیوانی، گیاهی و احتمالآ ابزاری مربوط به هر یک از عناصر طبیعی مورد بحث ارائه می شود. این جدول ها به گونه ای تنظیم شده اند که همچون یک فرهنگ نماد عمل کنند، به طوری که بتوان با دیدن تصویر نماد، به مفهوم و کاربرد آن نماد بر سفالینه های پیش از تاریخ پی برد...

بشر از شروع تاریخ، بنابر متقضیات زندگی علایمی را بر روی بدن خود رسم کرده، این امر در هر قسمت از جهان به شیوه و آیین مرسوم خود انجام می پذیرفت. بسیاری از این نقش ها زیبایی و جذابیت خاصی داشتند که هنوز هم در میان قبایل بدوی، بربرها و سرخ پوستها، آفریقایی هندی ها این گونه نقوش رواج دارد. گاه علایمی به صورت نماد واحد در می آمد و یا قبیله ای را از روی رنگم مورد استفاده آنان بر بدن و صورت می شناختند. در هر حال نقاشی یا خالکوبی بر بدن را می توان در اکثر نقاط جهان جستجو نمود...

در این مقاله ضمن معرفی کاغذ به عنوان یکی از مهم ترین میراث فرهنی ژاپن، به گزارشی اجمالی از سمینار مرمت کاغذهای ژاپنی که از 15 تا 18 دسامبر 1998 در کیوتو برگزار شد می پردازیم. هم چنین در این مقاله ضمن معرفی کارگاه آموزشی مرمت کاغذهای ژاپنی، به منظور آشنایی با انگیزه و اهداف این سمینار، عناوین و موضوعات مورد بحث از طرف کشورهای شرکت کننده در سمینار ارائه شده است. همچنین طرح ایجاد بانک کاغذ کهم توسط اینجانب در سمینار مرمت کاغذهای ژاپنی پیشنهاد گردید همراه با فرازهایی از مقاله ارائه شده به سمینار، مورد بحث و بررسی اجمالی قرار می گیرد...

در میان نویسندگان آلمانی، گوته نخستین فردی است که زندگینامه وی، به شکل روز به روز، به ثبت رسیده است. در مقایسه با زندگینامه او که سال هاست در دسترس قرار دارد، از فردریک شیللر، تئودور فونتان، فرانتس کافکا یا توماس مان سندی در این زمینه موجود نیست. علل آن باز می گردد به گذشته های دور، زمانی که گوته در کانون این باور بود که شیوه زندگی و آثار نویسنده ای بزرگ باید در نظامی یکپارچه باشد. چنانکه امروزه، در سال های آخر سده بیستم، این نظر همچنان اعتبار دارد...

هدف اصلی در این مقاله یافتن اصول و مفاهیمی بوده است که در طول تاریخ شهرسازی ایران دارای تداول و استمرار بوده در رشد، اعتلا و شکوفایی معماری و شهرسازی ایران موثر بوده اند. جهت نیل به این منظور، از شیوه مطالعات کتابخانه ای استفاده شده است. ویژگی این بررسی توجه به اصول و مفاهیم غیر کالبدی در کنار خصائص کالبدی است. اصولی چون: - تبادل و تعامل مثبت فرهنگی، - جاری و ساری بودن ارزشهای معنوی و اخلاقی در حیات اجتماعی و تجلی آن در معماری و شهرسازی، - رونق مبادلات تجاری و پرهیز از اقتصاد مصرفی، ...

در اذهان اکثریت به اتفاق انسان های روزگار، مترادف است به غارتگری و چپاول و به این تعبیر مغولها یعنی افرادی بی فرهنگ، بی هنر، و دشمنم هر نوع زیبایی. اما با این مطالعه و بررسی احوال و خدمامت گوناگون فرهنگی و هنری مغولان کبیر هند این معانی در اذهان عمومی تغییر پیدا می کند. زمانی که آریائیان مهاجر، در نیمه اول هزاره دوم پیش از میلاد در دشتهای شمالی رو به سوی جنوب مهاجرت می کردند، به دو شاخه تقسیم شدند با شاخه ای در سرزمین کنونی ایران، و شاخه ای دیگر در شبه قاره هند سکنی گزیدند، این شاخه منشعب از یک تنه که توسط یک ریشه تغذیه می شدند...